وجود ذخایر مهم حیاتی، رقابت قدرت‌های منطقه‌ای، تنوع اقوام و مذاهب و کشمکش دولت ها و رقابت قدرت های فرامنطقه ای در منطقه خاورمیانه باعث شکل گیری چهره خاصی از امنیت درآن شده است. در چهره خاص امنیتی شکل گرفته خاورمیانه شاهد کاهش همکاری های منطقه ای در قالب سازمان های منطقه‌ای و... هستیم زیرا طبق رئالیسم تهاجمی هر یک از این دولتها به دنبال افزایش سهم خود از قدرت منطقه است که باعث محدود شدن همکاری ها می‌شود به عبارتی وجود بی اعتمادی در بین دولت های منطقه و عواملی که گفته شد باعث افزایش خود محوری و کاهش همکاری منطقه ای را در پی دارد. از موارد این خود محوری عدم روی آوردن به سیاست امنیتی مشترک درمنطقه و افزایش نگرانی امنیتی و تشدید رقابت‌های تسلیحاتی و خصومت‌های منطقه‌ای است در این تحقیق به بررسی رقابت‌های تسلیحاتی بین کشورهای حوزه خلیج فارس و تأثیر منفی که این رقابت بر وضعیت امنیتی منطقه دارد می پردازیم.

عربستان سعودی به عنوان یکی از بازیگران مهم و تأثیرگذار در منطقه خلیج فارس در طی دهه های گذشته به داشتن رویکردی محافظه کارانه در سیاست خارجی خود در منطقه مشهور بوده است و معمولاً به عنوان بازیگری که طرفدار وضع موجود و مخالف تغییر است، شناخته شده است. اما در طول چند سال اخیر رفتارهای این کشور در عرصه منطقه ای نشانگر عبور این کشور از سنت محافظه کاری و گرایش شدید به رویکردی تهاجمی است. حمله نظامی به یمن، حضور فعال و گسترده در بحران سوریه و تلاش های مقابله جویانه در برابر قطر همگی نشان دهنده این است که عربستان وارد مرحله متفاوت و جدیدی در سیاست خارجی خود شده است. در این راستا، این مقاله درصدد پاسخ به این سؤال است که تحول در الگوهای رفتاری سیاست خارجی عربستان سعودی در منطقه خلیج فارس چگونه قابل تبیین است؟ بر این اساس فرضیه مقاله این است که الگوهای رفتاری سیاست خارجی عربستان سعودی (مخصوصاً از زمان سقوط صدام) از حالتی محافظه کارانه به سوی رفتاری تهاجمی و امنیتی محور سوق یافته است که شرایط داخلی، منطقه ای و بین المللی نقش مؤثری در این تحول داشته است. روش تحقیق مبتنی بر راهبرد تحقیقی توصیفی – تحلیلی است.

انرژی و به طور مشخص نفت و گاز، یکی از مولفه های تاثیرگذار در تولید ثروت، قدرت و امنیت در جهان کنونی به شمار می رود. وجود منابع انرژي در خليج فارس و کشورهاي کرانه اي آن و نیز محدوديت وجود اين ماده در ساير نقاط جهان، موجب شده است تا این منطقه در کانون تحولات ژئوپليتيک جهانی قرار گیرد. وضعیت بازار نفت، اهمیت مقوله انرژی و افزايش مصرف انرژي جهان همزمان با افول ذخاير نفتي ساير نقاط جهان موجب شده است که منابع انرژی در خلیج فارس بیش از پیش مورد توجه قرار گیرند. لذا با توجه به اینکه، منطقه خلیج فارس یکی از مهمترین مناطق صاحب منابع انرژی دنیا است که نقش بسیار مهمی در معادلات انرژی جهان و موقعيت ‌ويژه و مهمي را در ژئواکونومیک و ژئوپليتيک انرژی جهان دارد، در این مقاله تلاش می گردد تا جایگاه خلیج فارس از لحاظ انتقال انرژی و نقش حیاتی این منطقه در امنیت جهانی انرژی به طور دقیق تبیین و بررسی شود. نتیجه ای که این پژوهش به آن دست پیدا کرده است این است که ایران با اتکا بر توان های داخلی خود می تواند محدودیت های پیش رو را کاهش دهد و با بررسي ترتيبات امنيتي در اين منطقه سعي در کالبد شکافي اين ترتيبات از يک سو و شکل گيري ترتيبات امنيتي با حضور تمام کشورهاي منطقه و مشارکت کشورهای فرامنطقه ای جهت مدیریت منطقه ای بر مبنای متغير انرژي را دارد.

عربستان سعودی در پیشبرد اهداف، استراتژی های کلان خود و باقی ماندن در هژمونی منطقه خاورمیانه و حوزه خلیج فارس به عنوان قدرت تاثیرگذار در اوایل دهه هشتاد با کمک های مالی و نظامی به مجاهدین افغانی(حکومت خود خوانده طالبان) همراه با دولت امریکا به منظور جلوگیری از نفوذ کمونیسم و مقابله با برخی کشورها در منطقه خاورمیانه از جمله ایران تجهیز و ساپورت کرد. این کشور با حمایت از گروه های تروریستی بعد از حمله امریکا به عراق و خروج از آن کشور و بروز جنگ داخلی در سوریه بر روند روبه رشد آن افزود. به طوری که این کشور پا را فراتر گذاشته و با مداخله در امور داخلی کشور یمن عملاٌ وارد جنگ با آن کشور شد و با حمایت مستقیم و غیرمسقیم از دولت و رژیم سرکوب گر آل خلیفه و گروههای تروریستی در عراق و سوریه حمایت کرد که این اعمال موجب بروز نا امنی و تنش در کشورهای خاورمیانه وحوزه خلیج فارس شد. هدف این نوشتار بررسی تروریسم دولتی عربستان سعودی و استراتژی های آن کشور در منطقه خاورمیانه و کشورهای حوزه خلیج فارس می باشد که فرضیه ما این خواهد بود، این کشور با ایجاد نا امنی به یکی از اهداف و استراتژی های خود که همانا رسیدن به هزمونی برترمنطقه و مقابله با نفوذ ایران و همچنین تامین منافع امریکا و امنیت رژیم صهیونیستی می باشد که امر موجب گسترش جنگ و ترویسم بین الملل در منطقه شده که مغایر با موازین حقوق بین المللی و بشری می باشد.

خلیج فارس از جمله مناطق جغرافیایی با ویژگی‌های ممتاز در جهان است و از قرن‌ها پیش بطور پیوسته مورد توجه دولت‌ها بوده، بنابراین همواره در معرض رقابت‌ها و کشمکش می‌باشد، این منطقه در برگیرنده کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به علاوه ایران و عراق است که روابط میان ایران و کشورهای جنوبی خلیج فارس از جهات مختلف مورد اهمیت است. پرواضح است که عملیاتی کردن ایده همگرایی منطقه ای آن گونه که برخی مقامات ایران و دولت های عربی خلیج فارس در دوره های گذشته تا به امروز مطرح می کنند، بیشتر تعارفات دیپلماتیک است و عملیاتی شدن آن بدلیل ضعف های نهادی و کارکردی بسیار دشوار است. پژوهش حاضر در پي آن است كه نشان دهد همگرايي كشورهاي اسلامي حوزه خلیج فارس از آموزه هاي انقلاب اسلامي چه تأثيري پذيرفته است، قابليتها و ظرفيتهاي آموزه هاي انقلاب اسلامي براي همگرايي كشورهاي اسلامي خلیج فارس چه اندازه می باشد و در عمل تحقق اين آموزه ها با چه محدودیتها و موانعي مواجه بوده است؟ فرضیه ما برآن است که چون انقلاب اسلامی ماهیت فرهنگی و اسلامی داشته است باعث فرصت در همگرایی شده است و از سویی چون تاکیدش بر نقش مردم، نفی استبداد و برمبنای شیعه گری می باشد باعث شده به وسیله کشورهای محافظه کار خلیج فارس به چالش کشیده شود و با موانعی روبرو گردد.

خلیج فارس به دلیل موقعیت ژئواستراتژیکی همواره خاستگاه بازیگران اصلی نظام بین الملل بوده است. ایران به عنوان محور اصلی در میان کشورهای جبهه‌ی مقاومت، علیه زیاده خواهی های صهیونیسم جهانی و عربستان به عنوان محور اصلی شورای همکاری خلیج فارس و کشورهای حامی سیاست‌های زیاده خواهانه ی ایالات متحده امریکا، همواره می‌توانند نقش اثرگذار در امنیت زایی یا امنیت زدایی این منطقه استراتژیکی داشته باشند. بر این اساس رقابت و اختلافات چالش برانگیز این دولت‌ها می‌تواند دورنمایی از نا امنی در منطقه خلیج فارس ایجاد نماید. در این مقاله سعی شده با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای به بررسی چالشهای ایران در برابر عربستان پرداخته و تأثیر آن را بر امنیت ژئوپولیتیک منطقه حاشیه خلیج فارس مورد مداقه قرار دهیم.

خلیج فارس به عنوان منطقه‌ای بسیار مهم در ژئوپلتیک جهانی، دچار بی نظمی‌های ساختاری گسترده‌ای است که الگوهای کنش ابرقدرت‌ها برای تأمین امنیت در این منطقه، منجر به تنش و عدم توازن بیشتر شده است. تبیین فضای سیاسی و امنیتی منازعه آمیز خلیج فارس بر اساس نظریه مجموعه امنیتی منطقه‌ای، از جمله حوزه‌های نظری است که می‌تواند، فهم کامل‌تری از چرایی بحران‌های ساختاری و ناموازنه قدرت ارائه نماید. بر این اساس در پژوهش حاضر تلاش می‌شود تا به این پرسش اصلی پرداخته شود که؛ «مؤلفه‌های بی نظمی و علل عدم شکل‌گیری یک الگوی امنیتی کارآمد در خلیج فارس کدامند و چگونه بر امنیت ملی جمهوری اسلامی تأثیر می‌گذارند؟». لذا مبتنی بر چارچوب نظری «مجموعه امنیتی منطقه‌ای»، مؤلفه‌های ساختاری به عنوان علل موجده بی‌نظمی و بی ثباتی در خلیج فارس مورد بررسی قرار می‌گیرد، تا از این رهگذر تحولات عینی در حوزه سیاسی، امنیتی، نظامی، صنعتی و ... در منطقه خلیج فارس که با هدف تشدید بی‌نظمی ساختاری و در راستای مهار جمهوری اسلامی ایران در دستور کار است، تبیین گردد.